در این مقاله به تغذیه درختان میوه با معرفی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و نحوه جذب انها خواهیم پرداخت در ادامه همراه ما باشید
عناصر غذایی موردنیاز گیاهان
تغذیه بهینه گیاه شرط اصلی بهبود کمی و کیفی محصولات است. در تغذیه گیاه و درخت نه‌تنها باید هر عنصر به‌اندازه کافی در دسترس آن قرار گیرد، بلکه ایجاد تعادل و رعایت تناسب میان همه عناصر غذایی از اهمیت زیادی برخوردار است. عناصر غذایی موردنیاز گیاهان به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند.
عناصر غذایی مضر
عناصری هستند که برای رشد و نمو گیاهان زیان‌آور هستند. حتی در برخی موارد غلظت‌هایی کم این عناصر می‌تواند موجب کاهش قابل‌توجهی در عملکرد و رشد گیاه گردد. ازجمله این عناصر می‌توان به سرب، کادمیوم، جیوه و نیکل اشاره کرد
عناصر غذایی مفید
عناصری هستند که در صورت وجود در محیط سبب بهبود رشد گیاه و یا گیاهان خاصی می‌شوند. برای مثال سدیم برای چغندرقند، سیلیس برای برنج و جو و یا کبالت و مولیبدن برای تثبیت بیولوژیکی نیتروژن مفید می‌باشند.
عناصر غذایی لازم یا ضروری
سه معیار برای ضروری بودن وجود دارد که عبارت‌اند از:
- گیاه بدون آن عنصر قادر به تکمیل چرخه حیات خود نباشد.
- وظیفه آن عنصر توسط عنصر دیگری قابل انجام و جایگزینی نباشد.
- عصر مستقیماً در متابولیسم و تغذیه گیاه نقش داشته باشد.
عناصر لازم یا ضروری عبارت‌اند از:
- عناصر پرمصرف
- کربن اکسیژن و هیدروژن: ٦٠ تا ٩٠ درصد ماده خشک گیاهی را تشکیل می‌دهند و جز در موارد کمبود
- آب کمبود آن‌ها دیده نمی‌شود؛ و عمدتاً از طریق آب‌وهوا تأمین می‌شوند.
- عناصر کودی شامل نیتروژن فسفر و پتاسیم
- عناصر آهکی شامل کلسیم و منیزیم
- گوگرد
عناصر غذایی کم‌مصرف
لازم به ذکر است همان‌طور یکه گیاهان بدون عناصر غذایی پرمصرف قادر به ادامه حیات نیستند بدون عناصر کم‌مصرف نیز قادر به ادامه حیات نخواهند بود. تفاوت عمده‌ای که با عناصر پرمصرف دارند به مقدار بسیار کمتر موردنیاز می‌باشند. میزان مصرف آن‌ها برحسب قسمت در میلیون است درحالی‌که میزان مصرف عناصر غذای پرمصرف بر اساس درصد است. این عناصر عبارت‌اند از آهن، روی، مس، بر، منگنز، مولیبدن و کلر می‌باشند.
ارزیابی وضعیت تغذیه درختان میوه
راهه‌ای مختلفی برای تشخیص کمبودها تعیین میزان عناصر غذایی قابل‌استفاده در گیاهان وجود دارد از متداول‌ترین این روش‌ها می‌توان به ١- آزمون خاک ٢ – آنالیزهای بافت برگ درختان ميوه ٣- تشخیص ظاهری عوارض تغذیه‌ای اشاره کرد.
آزمون خاک
شامل سه مرحله نمونه‌برداری صحیح، تجزیه دقیق عناصر و تفسیر صحیح نتایج تجزیه خاک است. آزمون خاک می‌تواند در گیاهان زراعی سبزی و صیفی‌جات یک‌ساله کمک زیادی به تأمین نیازهای غذایی گیاهان نماید. بین آزمون خاک و تجزیه برگ در باغ ارتباط کمی وجود دارد. یعنی آزمون خاک نمی‌تواند راهنمای خوبی برای تعیین وضعیت تغذیه‌ای درختان میوه باشد. آزمون خاک قبل از احداث باغ بهترین وسیله برای مشخص کردن بافت خاک، مقدار آهک خاک و غلظت عناصر کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر خاک است. در باغ‌های احداث‌شده آزمون خاک مکمل نتایج تجزیه برگی است و جهت مشخص نمودن ترکیب کودی باید مورداستفاده قرار گیرد. برای نمونه‌برداری صحیح خاک نقاط دارای شرایط و نوع خاک یکسان مرزبندی شده و خاک‌های متفاوت ازنظر بافت خاک، وضعیت زه کشی خاک، مقدار آهک خاک، عمق لایه سخت کفه زیرین به‌صورت جداگانه نمونه‌برداری می‌شود.
تجزیه بافت گیاه برای تشخیص کمبود عناصر غذایی در درختان میوه
تجزیه برگ نشان‌دهنده مقدار عناصری است که توسط درخت جذب‌شده و به قسمت‌های هوایی درخت منتقل‌شده‌اند. تجزیه برگ تصویر نسبتاً کاملی از وضعیت تغذیه‌ای درختان میوه ترسیم می‌کند. نتایج تجزیه برگ تا حدودی وضعیت عناصر غذایی درختان میوه را ترسیم می‌کند. تجزیه برگ برای باغ‌های دایر مفید است ولی برای احداث باغ میوه ابتدا باید خاک را تجزیه کرد.
مهم‌ترین علائم كمبود عناصر غذايي در درختان میوه
| علائم کمبود | غذایی |
| در صورت کمبود ازت از برگ‌های پیر به برگ‌های جوان منتقل‌شده و علائم کمبود اکثر در برگ‌های پیر مشاهده می‌شود توقف رشد و زردی برگ‌های پایین درخت از علائم کمبود ازت است. | نیتروژن |
| توقف رشد برگ‌ها، کوچک شدن برگ‌ها و ارغوانی شدن برگ‌های پایینی | فسفر |
| رنگ‌پریدگی سوختگی حاشیه برگ‌ها و زرد شدن حاشیه برگ‌های پایینی در درخت انگور سبب خشک شدن نوک خوشه‌های انگور می‌گردد. | پتاسیم |
| توقف رشد و زرد شدن برگ‌های پایینی | گوگرد |
| زرد شدن پهنک‌برگ‌های جوان و سبز باقی ماندن رگبرگ‌های آن، برگ‌های تازه روئیده زردی بیشتری نشان می‌دهند و درنهایت لکه‌های نارنجی بر روی برگ‌های انتهای توسعه می‌یابند. | آهن |
| بارزترین مشخصه کمبود روی ریز شدن برگ‌ها و جارویی شدن برگ‌های جوان در سرشاخه -مای درخت است وجود نقاط زرد کرمی درزمینهٔ سبز تیره برگ‌های میانی کمبود روی سبب غیر هم‌زمان رسیدن میوه‌ای انگور می‌شود. | روی |
| کمبود منگنز شبیه سایر ریزمغذی‌ها در خاک‌های آهکی اتفاق می‌افتد. برگ‌ها زرد کمرنگ می‌شوند و این زردی از حواشی برگ شروع‌شده و به سمت رگ برگ میانی توسعه می باد. | منگنز |
| کمبود بر در درختان میوه سبب کاهش رشد و نمو پرچم‌ها، کاهش مدت گرده‌افشانی، سیاه شدن وسط میوه سیب و بدشکلی میوه می‌شود. | بُر |
| کمبود مس در درختان میوه سبب ایجاد شاخه‌های پر رشد با برگ‌های درشت به رنگ سبز تیره و با لکه‌های زردرنگ می‌شود. در صورت تشدید کمبود تمام شاخه‌های جوان خشکیده می‌شوند. | مس |
| خشکی برگ‌ها مخصوصاً حواشی آن‌ها از علائم عمومی کمبود کلر در درختان میوه است. در مقایسه با کمبود کلر سمت آن گستردگی جهانی دارد. | کلر |
رابطه علائم کمبود عناصر غذایی با تحرک آن‌ها در درخت
محل ظهور علائم کمبود عناصر غذایی در گیاهان به میزان انتقال عناصر غذایی از برگ‌های پیر به قسمت‌های جوان گیاه بستگی دارد. عناصر غذایی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم به‌راحتی از برگ‌های مسن به قسمت‌های جوان گیاه جابجا می‌شوند. ازاین‌رو علائم کمبود این عناصر ابتدا در برگ‌های پیرتر گیاه دیده می‌شود. در مقابل، عناصر غذایی مانند کلسیم و منگنز تحت هیچ شرایطی از برگ‌های پیر به قسمت‌های جوان منتقل نمی‌شوند. درنتیجه علائم کمبود این عناصر در قسمت‌های جوان گیاه دیده می‌شوند.
میزان تحرک عناصر غذایی در داخل گیاه (عناصر کم تحرک و عناصر پر تحرک)
| میزان تحرک عناصر در گیاهان | عنصر |
| متحرک | ازت |
| متحرک | فسفر |
| متحرک | پتاسیم |
| غیر متحرک | کلسیم |
| نسبتاً غیر متحرک | منیزیم |
| غیر متحرک | گوگرد |
| نسبتاً غیر متحرک | آهن |
| تحرک کم | روی |
| در شرایط کمبود نسبتاً غیر متحرک و در شرایط کفایت متحرک | مس |
| غیر متحرک | منگنز |
| نسبتاً غیر متحرک | بُر |
| تحرک متوسط | مولیبدن |
| متحرک | کلر |
برای اطلاعات بیشتر در مورد عناصر مورد نیاز گیاه لطفا مقالات زیر را مطالعه فرمایید
منابع
- ملکوتی، محمدجعفر و تهراني، محمدمهدی. نقش ریزمغذی‌ها در افزايش عملکرد و بهبود کيفيت محصولات کشاورزی. انتشارات دانشگاه تربيت مدرس. چاپ سوم. 384.
- ملکوتی، محمدجعفر و طباطبایی، جلال. مدیریت تغذیه بهینه در باغ‌های میوه کشور. انتشارات سنا. 1380.
برای دسترسی به محتواهای بیشتر صفحه مارا در اینستا گرام به ادرس www.instagram/aradshimy.co را دنبال نمایید
جهت مشاهده تولیدات شرکت دانش بنیان آراد شیمی سبز بنیان (آرامین) به صفحه محصولات مراجعه نمایید
بدون دیدگاه