معرفی ونقش هیومیک اسید در کشاورزی

  اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻣﻮاد ﺗﯿﺮه رﻧﮓ و ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎي خشکی و آبی اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ بخشی از مواد آلی است که از رسوب الکالین با مواد قلیایی آبی وقتی pH به زیر 7 کاهش پیدا می کند به وجود می آید. اسید هیومیک شامل مجموعه ای از حلقه های آروماتیکی، ﻫﯿﺪروﮐﺴﯿﻞﻫﺎي ﻓﻨﻮﻟﯽ، ﮐﺮﺑﻮﻧﯿﻞ ﮐﺘﻮن، ﮐﻮﺋﯿﻨﻮن ﮐﺮﺑﻮﻧﯿﻞ، ﮐﺮﺑﻮﮐﺴﯿﻞ و ﮔﺮوهﻫﺎي ﻋﺎﻣﻠﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﺛﺮ ﻣﻮاد ﻫﯿﻮﻣﯿﮑﯽ ﺑﺮ رﺷﺪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ، ﻏﻠﻈﺖ و وزن ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد. ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﺎ وزن ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ  ﻏﺸﺎي  ﺳﻠﻮﻟﯽ ﮔﯿﺎه رﺳﯿﺪه و ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺘﯽ در رﺷﺪ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ. اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻫﯿﻮﻣﯿﮑﯽ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد رﺷﺪ در ﻃﻮل ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﻌﺪادي از اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮐﻪ اﻏﻠﺐ اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺠﺎري ﺳﺒﺰﯾﺠﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﯿﺰان ﺑﺎﻻي ﻣﻮاد آﻟﯽ در ﺧﺎك، pH ﺧﺎك ﺧﻨﺜﯽ ﺗﺎ ﮐﻤﯽ اﺳﯿﺪي و ﮐﺎراﯾﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ اسید ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎكﻫﺎي آﻫﮑﯽ، اﺳﺘﻘﺒﺎل از اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده و روزاﻓﺰون اﺳﺖ. دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل را ﻣﯽﺗﻮان در ﻣﻮارد ذﯾﻞ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮد:

1. ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و ﻓﻘﺪان ﻧﮕﺮاﻧﯽ از آﻟﻮدﮔﯽ آبﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ و زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ
2. قابلیت استفاده در کشت های ارگانیک که بسیاری از کود های شیمیایی نظیر NPK در این موارد ممنوعیت دارد.
3. ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در ﻣﺼﺮف ﮐﻮدﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ
4. ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﮐﺎرﮔﺮي ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺠﻢ ﮐﻤﺘﺮ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﻮدﻫﺎي آﻟﯽ
5. اﺣﯿﺎي ﺗﻮازن در ﺧﺎكﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﻮددﻫﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ.
6. اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﺳﻤﻮم

اصلاح ساختار فیزیک خاک

اصولا اسید هیومیک پیش از اینکه کود باشد، اﺻﻼحﮐﻨﻨﺪه ﺧﺎك اﺳﺖ. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﭘﻠﯿﻤﺮﻫﺎي اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺷﺒﯿﻪ ﯾﮏ ﭼﺴﺐ ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده و ذرات ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺧﺎك را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﭼﺴﺒﺎﻧﺪ. ﻣﯿﮑﺮوﮔﺮاﻧﻮلﻫﺎي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻫﻤﯿﻦ ﭼﺴﺐ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺷﺪه، ﮔﺮاﻧﻮلﻫﺎي درﺷﺖﺗﺮي اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. وﻗﺘﯽ اﯾﻦ ﮔﺮاﻧﻮلﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ، ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻟﯿﻮان ﻗﺮار داده ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﯿﻦ ﺧﻮد ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻟﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻮذ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻫﻮا، آب و رﯾﺸﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﻀﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﻮﺟﻮدات رﯾﺰ اﻋﻢ از ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ و ﻣﺎﮐﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ.

ﯾﮏ ﺧﺎك ﺑﺎرور ﮐﺸﺎورزي از ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه و ﺣﺪودا 45% آن را مواد معدنی، 25% رطوبت، 25% هوا و 5% باقی مانده را مواد آلی تشکیل می دهند. ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺧﺎك را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ بخش ﺷﻦ (Sand)، سیلت (Silt) ورس (Clay) تقسیم کرد. از این سه بخش، شن در تغذیه گیاه نقشی ندارد، ﺳﯿﻠﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﯿﻦ ﺷﻦ و رس دارد و از لحاظ مواد غذایی بسیار فقیر است. ﻟﺬا ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮔﯿﺎه را ﺧﺎك، رس و ﻣﻮاد آﻟﯽ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺷﻦ و ﺳﯿﻠﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ رﺷﺪ ﮔﯿﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ، اﻣﺎ وﺟﻮدﺷﺎن ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ﺧﺎك ﺿﺮوري اﺳﺖ. اﮔﺮ ﻣﺎده آﻟﯽ ﺧﺎك ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ذرات رس ﺑﻬﻢ ﭼﺴﺒﯿﺪه و از ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي ﺧﺎك ﺑﻪ ﺷﺪت ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﻓﻀﺎي ﮐﻤﯽ ﺑﺮاي آب و ﻫﻮا ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﮔﺴﺘﺮش رﯾﺸﻪ دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻣﻮاد آﻟﯽ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻫﺮ ﻣﺎده آﻟﯽ اﺳﺖ، ﺑﺎر ﻣﻨﻔﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ذرات رس ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮده، ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد رسﻫﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را دﻓﻊ ﮐﻨﻨﺪ و از ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ آﻧﻬﺎ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد. در ﺷﺮاﯾﻂ ﺷﻮر ﻧﻤﮏﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﮐﻮدﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺳﺒﺐ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎك ﺷﺪه و از ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي آن ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان که ﻣﯿﺰان ﻣﺎده آﻟﯽ ﺧﺎك ﮐﻢ و ﺷﻮري آب و ﺧﺎك در ﺳﻄﺢ ﮔﺴﺘﺮده وﺟﻮد دارد، ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﻪ ﺷﺪت اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد.

حفظ رطوبت خاک

ﺣﻔﻆ رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﮐﺸﺎورزان ﻣﻬﻢ اﺳﺖ، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﮐﻮﯾﺮي و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺮاي زﻣﯿﻦﻫﺎي ﺷﻨﯽ – ﻟﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﺷﯿﺐدار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ، اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد. اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ زﻣﯿﻦﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻮﻫﭙﺎﯾﻪاي و ﯾﯿﻼﻗﯽ اﯾﺮان زﯾﺎد اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﮐﻪ ﺑﺤﺮان ﮐﻢآﺑﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ وﺟﻮد دارد، ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ که بتواند به حفظ رطوبت خاک کمک کند، مهم می باشد.

ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺧﺎك ﭘﯿﻮﻧﺪي ﺗﺸﮑﯿﻞ داده و ﺷﺒﮑﻪاي ﺗﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ ﺣﺠﻢ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي آب را در ﺧﻮد ذﺧﯿﺮه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎك ﺳﺒﮏﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي آب ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﮕﻬﺪاري آب در ﺧﺎك ﻣﯽﺷﻮد.

ﮐﻤﮏ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎﮐﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻔﯿﺪ در ﺧﺎك

میکرو ارگانیسم های خاک بر رشد گیاه تاثیر بسزایی دارند، ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ از ﺧﺎك اﺳﺘﺮﯾﻞ ﺷﺪه ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﺮد. ﻣﻮﺟﻮدات ذرهﺑﯿﻨﯽ ﺧﺎك ﺑﺎ رﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻫﻤﺰﯾﺴﺘﯽ و ﺗﺒﺎدل ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ دارﻧﺪ، بین 15 تا 25 درصد مواد آلی تولید شده در اثر فتوسنتز از ریشه گیاه ترشح می شود و در اﺧﺘﯿﺎر اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮدات رﯾﺰ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮدات ذره ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از رده ﻗﺎرچﻫﺎي ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ فلور خاک گفته می شوند. ﻫﺮ ﮔﯿﺎه ﻓﻠﻮر وﯾﮋه ﺧﻮد را دارد و ﺿﻤﻦ اﯾﻦ ﮐﻪ آنﻫﺎ را ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه آنﻫﺎ ﻧﻈﯿﺮ ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎ، آﻧﺰﯾﻢﻫﺎ، آﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏﻫﺎ و دﯾﮕﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت را ﺟﺬب ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ. ﻗﺎرچﻫﺎي ﻫﻤﺰﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ را از رﯾﺸﻪ ﺟﺬب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﺑﺎ ﺗﺮﺷﺢ آﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ از ﻧﻔﻮذ ﻣﯿﮑﺮوبﻫﺎ و ﻗﺎرچﻫﺎي ﺑﯿﻤﺎريزا و ﺣﺘﯽ ﻧﻤﺎﺗﺪﻫﺎ ﺑﻪ رﯾﺸﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.

اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮي دﯾﻮاره ﺳﻠﻮﻟﯽ و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺴﺮﯾﻊ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦﻫﺎ و اﺳﯿﺪﻫﺎي ﻧﻮﮐﻠﺌﯿﮏ در درون ﺳﻠﻮل و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﮐﺎﻣﻼ درك ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪهاي ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎك ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ از ﻗﺎرچﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻗﺎرچﻫﺎ و ﺑﺎﮐﺘﺮيﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﺑﯿﻤﺎريزا اﺳﺖ، ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮدات ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ، در نتیجه بر رشد و تکثیر آن ها کمک می کند.

آزادﺳﺎزي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ

آزادﺳﺎزي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺎ ﻣﮑﺎﻧﯿﺰمﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد. اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺳﯿﺪي ﺑﻮدن، ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ را از ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ آزاد ﮐﺮده، ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻧﻤﻮده و در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ در اﺧﺘﯿﺎر رﯾﺸﻪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﻣﺤﺮك رﺷﺪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﻣﻔﯿﺪ ﺧﺎك اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ آزادﺳﺎزي ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺧﺎك ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ رﻫﺎﺳﺎزي و ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

ﮐﻼتﮐﻨﻨﺪهﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﺳﯿﺪﻫﺎي ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ و ﻓﻮﻟﻮﯾﮏ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي وﯾﮋه ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧﻮد، ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻠﺰي از ﺧﺎك ﺑﻪ رﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ.

مواد هیومیک حلالیت عناصر زیادی را با ایجاد کمپلکسی تحت تاثیر قرار می دهد. ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﮐﺴﯿﺪﻫﺎ، ﮐﺮﺑﻨﺎتﻫﺎ و ﺳﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ ﺑﺮاي ﮔﯿﺎه ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺬب ﻧﺒﻮده و ﺳﻮﻟﻔﺎتﻫﺎ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺟﺬب ﻣﺤﺪودي دارﻧﺪ. ﻧﻘﺶ اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ، از ﯾﮏ ﻃﺮف اﻧﺤﻼل و ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎﻣﺤﻠﻮل از ﺧﺎك و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺧﻮد و اﻧﺘﻘﺎل آنﻫﺎ در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ رﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎه اﺳﺖ. ﻣﻮاد ﻫﯿﻮﻣﯿﮑﯽ ﮐﻼت ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ رﯾﺰﻣﻐﺬي از ﻗﺒﯿﻞ آﻫﻦ، روي، ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﻣﺲ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺟﺬب آﻧﻬﺎ، ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﯾﺶ دوران دﺳﺘﺮﺳﯽ ﮔﯿﺎه ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ رﯾﺰﻣﻐﺬي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﮐﻼت ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ اﺳﯿﺪﻫﺎي ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﺣﺎوي اﮐﺴﯿﮋن شامل هیدروکسیل فنولی، کربوکسیل و C=O می باشد.

ﮐﺎﻫﺶ ﻗﻠﯿﺎﺋﯿﺖ ﺧﺎك

میزان pH اسید هیومیک بین 8/3 تا 5 است و لذا برای خاک های قلیایی که بیشتر زمین های کشاورزی در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﻠﯿﺎﺋﯿﺖ ﺧﺎك ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻌﻼوه ﺗﺤﺮﯾﮏ رﺷﺪ ﺗﯿﻮﺑﺎﺳﯿﻠﻮسﻫﺎ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ در ﺧﺎك ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ؛ وﯾﮋﮔﯽ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﯿﺪي ﻣﻮاد آﻟﯽ ﺧﺎك ﺑﻪ ﮐﻤﭙﻠﮑﺲ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻠﺰي آزاد ﻧﻈﯿﺮ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم، آﻫﻦ و ﻣﺲ و ﻣﻮاردي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم و ﻫﯿﺪروﮐﺴﯽ آﻫﻦ ﻧﺴﺒﺖ داده می شود. ﻣﻮاد آﻟﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﺎﻣﭙﻮﻧﯽ ﺧﺎكﻫﺎ اﯾﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒ اﺳﯿﺪي ﻣﻮاد ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﻧﺴﺒﺖ داده می شود. اکثر گروه های عاملی که نقش تامپونی در مواد هیومیک ایفا می کنند، دارای pKa کمتر از 6 می باشتد و به همین دلیل اسید هیومیک از تغییرات شدید pH جلوگیری می کند.

اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﺎﯾﻊ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮاﻧﻮﻟﻪ در ﺧﺎك و ﯾﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﯾﻦ دو ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد.

بهبود ریشه زایی در گیاه

ﺗﺎﺛﯿﺮ اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺮ رﺷﺪ رﯾﺸﻪ ﭼﻨﺎن واﺿﺢ و ﺷﮕﺮف اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮاردي ﺣﺠﻢ رﯾﺸﻪ را ﺗﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ برابر افزایش می دهد.

افزایش مقاومت به سرما

ﺳﺮﻣﺎزدﮔﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﺷﺎﯾﻊ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪﺧﺸﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻤﺒﻮد رﻃﻮﺑﺖ و اﺧﺘﻼف ﺷﺪﯾﺪ دﻣﺎي ﺷﺐ و روز اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد. در اﯾﺮان ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﺨﺶ زﯾﺎدي از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزي ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود. ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻫﯿﭻ راه ﺣﻞ ﻗﺎﻃﻊ و ﺟﺎﻣﻌﯽ ﺑﺮاي رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﭘﯿﺪا ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ اسید هیومیک با استفاده از ساز و کار هایی می تواند مانع از این تنش شود.

ﺳﺎز و ﮐﺎر ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢﻫﺎي ﺧﺎك اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺳﺒﺐ ﮔﺮم ﺷﺪن ﺧﺎك در اﻃﺮاف رﯾﺸﻪ ﻣﯽﺷﻮد. اﮔﺮﭼﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﺷﯿﺮه ﮔﯿﺎﻫﯽ در درون آوﻧﺪﻫﺎ در ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن ﮐﻨﺪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﭼﺮﺧﺶ ﮐﻨﺪ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﮔﺮﻣﺎي رﯾﺸﻪ را ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﺪ. دوﻣﯿﻦ ﺳﺎز و ﮐﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺑﯿﺸﺘﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎك اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﮔﺮﻣﺎي وﯾﮋه آب ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻟﺮي ﺑﯿﺸﺘﺮي در درون ﺧﺎك ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﺷﻮد. در ﻃﻮل روز، آﻓﺘﺎب ﺑﻪ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺗﺎﺑﯿﺪه و آن را ﮔﺮم ﻣﯽﮐﻨﺪ، در ﺷﺐ ﺧﺎك ﺧﺸﮏ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻣﺎ را از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ اﻣﺎ ﺧﺎك ﻣﺮﻃﻮب ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮي ﮐﺎﻟﺮي ذﺧﯿﺮه ﮐﺮده اﺳﺖ آﻫﺴﺘﻪﺗﺮ ﺧﻨﮏ ﻣﯽﺷﻮد، در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﺮﻣﺎزدﮔﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺳﺎزو ﮐﺎر اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎزدﮔﯽ رﻧﮓ ﺗﯿﺮهاي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﯽدﻫﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺟﺬب ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺳﯿﺪﻫﺎي ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ و ﻓﻮﻟﻮﯾﮏ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﺴﻢ درون ﺳﻠﻮﻟﯽ را افزایش داده که این مکانیسم می تواند به مقاومت گیاه در برابر سرما کمک کند.

افزایش مقاومت به خشکی

اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺎ اﺻﻼح ساختار ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺑﻬﺒﻮد داﻧﻪﺑﻨﺪي ﺧﺎك ﻓﻀﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ آب اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﺎ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي آب ﭘﯿﻮﻧﺪي ﺗﺸﮑﯿﻞ داده ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدي ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺒﺨﯿﺮ آب ﻣﯽﮔﺮدد. از اﯾﻦﻫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي اﺳﯿﺪ ﻫﯿﻮﻣﯿﮏ ﺑﻪ درون ﺑﺎﻓﺖﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻧﻔﻮذ ﮐﺮده ﺑﺎ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎي آب ﺗﻌﺮﯾﻖ و ﺗﻌﺮق ﮔﯿﺎه را ﮐﺎﻫﺶ داده ﺑﻪ ﺣﻔﻆ آب در درون ﮔﯿﺎه ﮐﻤﮏ ﻣﯽ کنند.

افزایش مقاومت به شوری

ﺷﻮري آب‌وخاک از ﻣﻌﻀﻼت ﺑﺰرگ در ﮐﺸﺎورزي اﯾﺮان اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﯽ از ﮔﯿﺎﻫﺎن و درﺧﺘﺎن ﻧﻈﯿﺮ ﭘﺴﺘﻪ ﺷﻮري ﮐﻢ را ﺗﺤﻤﻞ می‌کنند اﻣﺎ ﺗﺤﻤﻞ اﯾﻦ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ. متأسفانه ﮔﯿﺎه ﻧﻪ ﻗﺪرت ﺟﺬب اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻧﺎﻣﺤﺪود و ﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ دﻓﻌﯽ مؤثر ﺑﺮاي ﺧﻼص ﺷﺪن از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ را دارد، لذا در مقابل تهاجم نمک‌های ﻣﺤﻠﻮل ازجمله ﮐﻮدﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ (NPK) بی‌دفاع است. ترکیبات آلی موجود در ﺧﺎك ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ اﺳﻔﻨﺞ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده، ﺑﺴﯿﺎري از اﻣﻼح ﻣﺤﻠﻮل ازجمله کلر و ﺳﺪﯾﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺬب می‌نمایند و در ﻣﻮﻗﻊ ﻟﺰوم در اﺧﺘﯿﺎر ﮔﯿﺎه ﻗﺮار می‌دهند.

منابع

1. حسینی، س. 1396. استخراج اسیدهیومیک از برخی ضایعات آلی و بررسی تاثیر آن بر رشد ذرت و سویا. پایان نامه تحصیلی کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده کشاورزی، گروه خاک شناسی.

2- Aydin. A. Turan, M. Sezen. Y. 1999. Effect of fulvic+humic application on yield nutrient uptake in sunflower

(Heliantus annuus) and corn (Zea mays). Soil Sci. 6, 249-252

3- Jones, C.A. Jacobsen, J.S. Mugaas, A. 2004. Effect of humic acid phosphorus availability and spring wheat yield.

Fact. Fertilizer. 32.

مطالب بیشتر در پیج اینستاگرام شرکت

https://instagram.com/aradshimy.co